دانلود فایل صوتی همین پست با حج 3 مگابایت
یادداشتی از ناصر سرگران دانشجوی دکترای حقوق بین الملل دانشگاه تهران
«مشارکت سیاسی برابر برای همه»؛ قاعده یا شعار
نقدی بر بند شش ماده 28 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در محروم کردن افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان کشور از حق بر انتخاب شدن
از شنبه بیست و هشتم آذر ماه 1394 ثبت نام از داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی شروع شد. خبرها حاکی از صفهای طویل در مراکز ثبت نام است. هرکس که احساس می کند توانایی نمایندگی ملت در مجلس شورای اسلامی را دارد راهی مراکز ثبت نام می شود. در این روزها هرکس که خواهان استیفایحق بر انتخاب شدن به عنوان یکی از ارکان مشارکت سیاسی است در عرصه حضور پیدا می کند.
اما آیا واقعاً هر ایرانی می تواند جهت اعمال حق بر انتخاب شدن در انتخابات مجلس شورای اسلامی داوطلب نمایندگی شود؟
صرفنظر از برخی از شرایط محدود کننده چونسن، سواد و … که امری پذیرفته شده و معقول به نظر می رسدتعدادی از شهروندان ایرانی هستندکه در شرایط کنونی نمی توانند حتی خواب نمایندگی مجلس را هم ببینند.
بند شش از ماده 28 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب سال 1378 در بیان شرایط انتخاب شوندگان برای نمایندگی مجلس اشعار می دارد:
«سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی، شنوایی و گویایی».
با مقرره فوق افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان که حدود یک درصد از جمعیت کشوررا تشکیل می دهند از حق بر انتخاب شدن در انتخابات نمایندگی مجلس محروم می شوند. در فضای کنونی که ثبت نام از داوطلبان نمایندگی مجلس را پشت سر می گذاریم بیان چند نکته در خصوص مقرره فوق را بر خود لازم می دانم:
.1 بسیاری از اسناد بین المللی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برمشارکت سیاسی برابر برای همه به عنوان یکی از حقوق اساسی بشر تأکید می کنند.
کنوانسیون حقوق افراد با معلولیت مصوب سال 2006 سازمان ملل علاوه بر آن که در ماده چهار بر رفع و اصلاح هرگونه قوانین تبعیض آمیز علیه معلولان تأکید می کند در ماده بیست و نهم دولتها را به رعایت اعمال آزادانه حق بر مشارکت سیاسیاعم از حق بر انتخاب شدن و حق بر انتخاب کردن برای افراد با معلولیت متعهد می سازد.
بندهای هفتم تا نهم مندرج در اصل سوم و اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز بر رفع هرگونه تبعیض و مشارکت سیاسی برابر برای همه اشاره دارد و به ویژه در اصل نوزدهم اشعار می دارد که:
«مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ،نژاد،زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود».
عبارت (مانند اینها) می تواند شامل محرومیت از انتخاب شدن به جهت آسیبهای بینایی و شنوایی گردد از اینرو نباید بینایی و شنوایی سبب امتیاز شود.
2. شایان ذکر است که به موج بقانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375، افراد با آسیب بینایی منعی برای شرکت در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ندارند و در حال حاضر نیز شاهد حضور دونفر از افراد با آسیب بینایی در بزرگترین شورای شهر کشور در تهران هستیم پس چرا در حوزه نمایندگی مجلس این افراد نتوانند فعالیت کنند؟
3. در بسیاری از کشورهای جهان افراد نابینا و ناشنوا منع قانونی جهت مشارکت سیاسی و حق بر انتخاب شدن در پارلمانهای کشور خویش ندارند پس چرا افراد با آسیب بینایی و ناشنوا در کشور ما نبایست از اعمال این حق اساسی خود برخوردار شوند؟
4. مقرره مندرج در بند شش ماده بیست و هشتم قانون انتخابات در حالی است که: به موجب اصل نود و نهم قانون اساسی و ماده سهقانون انتخابات مجلس، شورای نگهبان صلاحیت رسیدگی به شرایط و سوابق انتخاب شوندگان را بر عهده دارد از اینرو، چنانچه تشخیص پذیرش افراد نابینا و ناشنوا در مرحله نظارتی شورای نگهبان بررسی میگردید و بسته به مورد عمل میگشت، افراد فوق در معرض تبعیض ناروا قرار نمیگرفتند.
5. نکته مهم دیگر در ارتباط با مسأله انتخاب افراد نابینا و ناشنوا، نادیده گرفتن حق شهروندان به انتخاب آزادانه است و بهتر آن بود انتخاب یا عدم انتخاب افراد با آسیب بینایی و ناشنوا در یک نظام مردم سالار به تشخیص رأی دهندگان واگذار میشد.
6. نظر به تصویب قانون انتخابات پیش از تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت از سوی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تصویب آن از سوی مجلس به سال 1388از حیث منطق حقوقی بایستی قانون مؤخر قانون مقدم را ملغی سازدچرا که اعتبار تصویب کنوانسیون در مجلس مستند به ماده نهم قانون مدنی در حکم قانون داخلی است و لذا بایستی در اینجا قانون عادی مؤخر (یعنی قانون کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت) قانون عادی مقدم معارض (یعنی قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی) را لغو سازد. حتی نیاز به اصلاح ماده بیست و هشت قانون انتخابات نیست با این حال در سال 1390 به موجب ارائه طرحی از سوی چند تن از نمایندگان مجلس، اصلاح بند مذکور به رأی وکلای ملت گذاشته شد و با رأی منفی اکثریت مواجه گشت تا نقض ماده بیست و نهم کنوانسیون تکمیل گردد.
7. پس از رد طرح اصلاح بند شش ماده بیست و هشت قانون انتخابات مجلس در سال 1390این امیدواری از سوی جامعه افراد با آسیب بیناییو ناشنوایان کشوروجود داشت تا با تلاش و کوشش برخی از نمایندگان دلسوز ملتاصلاحیه بند مذکور به مجلس برگردد که بازگشت دوباره اصلاحیه در مهر ماه سال جاریاین بار نه تنها رد شد، بلکهبا توهین آشکار دو تن از نمایندگان مجلس همراه شد که بیان مجدد این سخنان شرمآور و غیر مسئولانه که پیشتر در برخی از رسانه ها منتشر گردید را صحیح نمی دانم.
8. متأسفانه نه در لایحه اصلاحیهقانون جامع حمایت از حقوق معلولان دولت به مجلس و نه در مصوبه اجرایی دولت که در تاریخ 25 شهریور ماه 1394 به دستگاه های اجرایی ابلاغ و لازم الاجرا شده است خبری از رفع نابرابریهای سیاسی علیه افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان کشور نیست.
9. بیشک در میان جامعه افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان کشور نیز همچون سایر احاد جامعه، افراد معدودی تمایل به ورود در عرصه های سیاسی را دارند. لکن حتی اگر یک نفر هم از میان جامعه افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان خواهان اعمال حق بر انتخاب شدن به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی را داشته باشد، بایستی بسترهای سخت افزاری و نرم افزاریبرای اعمال یکی از اساسیترین حقوق افراد یعنی حق بر مشارکت سیاسیبدون تبعیض را برای وی فراهم ساخت.
10. تبعیض ناروای ناشی ازمقرره بند شش ماده بیست و هشت قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و عدم اصلاح آن در خصوص محروم نمودن افراد با آسیب بینایی و ناشنوایان کشور و عدم توجه به اصول قانون اساسی و مقررات پذیرفته شده در اعلامیه های حقوق بشری ومعاهداتبین المللی موجبات تبدیل«مشارکت سیاسی برابر برای همه» را از قاعده به شعار فراهم کرده است. جامعه با آسیب بینایی و ناشنوایان کشور صرفاً خواهان اجرای اصل و قواعد کلی پذیرفته شده در خصوص مشارکت سیاسی برابر برای همه هستند تا بتوانند همچون سایر شهروندان ایرانی خود را در پیشبرد امور سیاسی کشور سهیم بدانند و با انگیزه و تلاش دو چندان از ظرفیتها و توانمدی های خویش در جهت توسعه کشور بهره گیرند.